کود شیمیایی دی آمونیوم فسفات (DAP)

معرفی محصول کود شیمیایی دی آمونیوم فسفات (DAP)

آمونیوم فسفات ها نمک های غیر آلی هستند که از واکنش بین آمونیاک و اسید فسفریک تولید می شوند. این نمک ها در دو حالت جامد و مایع تولید شده که دارای مقادیر فسفات ها به فرم های اورتوفسفات(معمولا به صورت جامد) و پلی فسفات (معمولا به صورت مایع)می باشد. بخش عمده ای از تولید و مصرف آمونیوم فسفات شامل محصول جامد تولیدی می باشد. بیشتر امونیوم فسفات تولیدی (حدود۹۸ درصد آن)به عنوان کود مورد استفاده قرار گرفته و بخش کمتری از آن برای سایر مصارف اعم از غذای حیوانات و کاربردهای صنعتی به کار برده می شود. خانواد آمونیوم فسفات ها عمدتا به دو صورت کلی دی آمونیوم فسفات و مونو آمونیوم فسفات تولید و مصرف می شوند. کود دی آمونیوم فسفات از جمله  کودهای ۲ عنصره محسوب می شود که حاوی ازت و فسفر می باشد. این کود در نواحی و مواقعی که خاک دچار فقر ازت و فسفر باشد مورد مصرف قرار می گیرد. تراکم عناصر مغذی در این کود باعث شده که این کود جز پرطرفدارترین کودها باشد و همواره جاذبه صادراتی بسیار مناسبی را دارا باشد.

مشخصات عمومی دی آمونیوم فسفات

متداول ترین فرم از دی آموینوم فسفات به صورت ۰-۴۶-۱۸ معرفی شده که دارای ۱۸ درصد نیتروژن، ۴۶ درصد P2O5 و صفر درصد K2O می باشد. تمامی میزان تولید فسفات آمونیوم جامد بر اساس این فرمول می باشد. مقدار اندکی از دی آمونیوم فسفات تولیدی نیز به صورت ۰-۴۸-۱۶ بوده که دارای ۱۶ درصد نیتروژن می باشد. تمامی این دو گرید محصول از اسید فسفریک مرطوب تولید شده و عمدتا به عنوان کود مورد استفاده قرار می گیرند. بخش کمی از کود ۰-۴۶-۱۸ به عنوان غذای حیوانات و احشام مورد استفاده قرار می گیرد. نوع دیگر تولیدی از این کود با فرمول ۰-۵۳-۲۱ که با اسید صنعتی تولید می شود، برای خاموش کننده های آتش و همچنین مواد کنترل کننده آتش به کار برده می شود.

  خواص شیمیایی-فیزیکی

دی آمونیوم فسفات در حالت جامد به صورت کریستال های صفید رنگ بوده که در حالت کودی از رنگ سبز متمایل به قهوه ای بخوردار می باشند. این ماده بی بو بوده و در صورت دقت زیاد، بویی شبیه به آمونیاک دارد. آمونیوم فسفات ها کاملا در آب حل می شوند. این فسفات ها به دلیل آمونیاکی داردند، در هایت اثر اسیدی بر خاک ها دارند، حتی اگر واکنش اولیه DAP قلیایی باشد.

بالا بودن عیار با درجه کودی، حلالیت عالی در آب، امکان ساخت به اشکال دانه ای، مایع و تعلیقی از محاسن عمه کودهای پلی فسفات ها می اشد. سرعت هیدرولیز شدن پلی فسفات نسبت به ارتو فسفات ها در اکثر خاک ها بیشتر بوده، ولی اندازه گیری اختلاف اثر آن ها دشوار است. در خاک های نوحی سرد به دلیل پایین بودن سرعت هیدرولیز، پلی فسفات ها نامرغوب تر از ارتوفسفات ها می باشند. ترکیبات حاصله از پیروفسفات ها در خاک، مخصوصا در خاک هایی که محتوی کلسیم فراوان می باشد، نسبت به ترکیبات حاصله از ارتو فسفات ها دارای حلالیت کمتری می باشند، اما این اختلاف ها در عملکرد چندان نقشی ندارد. پلی فسفات های آمونیومی حاملین خوبی برای مواد غذایی کم نیاز بوده ولی چنین به نظر می رسد که تفکیک آن ها منطقی نباشد. در آزمایشات مزرعه ای برای مقایسه فسفات های آمونیومی و اسید فسفریک با سوپر فسفات ها از نقطه نظر تامین فسفر برای گیاهان تفاوت عمده ای مشاهده نشده است.

خواش شیمیایی و فیزیکی DAP

یکی از مهم ترین تفاوت ها مابین دی آمونیوم فسفات و مونو آمونیوم فسفات، قدرت اسیدی آن ها با PH بوده و به نحوی که میزان آن برای دی آمونیوم فسفات به میزان ۸ و برای مونو آمونیوم فسفات در محدوده ۳.۵ می باشد. این تفاوت در قدرت اسیدی و بازی، منجر به تفاوت هایی در عملکرد آن ها شده است.

فرآیندهای شیمیایی متعددی برای تولید آمونیوم فسفات بین آمونیاک و اسید فسفریک انجام می پذیرد. دو فرآیند شیمیایی اصلی برای تولید دی امونیوم فسفات و مونو آمونیوم فسفات در رابطه های ذیل معرفی شده است.

NH3+H3PO4   NH4H2PO4+H

2NH3+H3PO4  (NH4)2HPO4+H

تفاوت بین دو واکنش شیمیایی فوق، در نسبت بین اسید فسفریک و آمونیاک در واکنش شیمیایی بوده و به نحوی که در مونو آمونیوم فسفات این نسبت ۱ به ۱ و در دی آمونیوم فسفات این نسبت ۲ به ۱ می باشد.

 گریدهای مختلف محصول

گریدهای صنعتی متداول از مونو آمونیوم فسفات شامل ۰-۵۵-۱۱، ۰-۴۸-۱۱ و ۰-۵۲-۱۳ بوده و سایر گریدهای ان از قبیل ۰-۲۰-۱۶ به صورت ترکیبی با سولفات آمونیوم به کار گرفته می شوند. تمامی این گریدهای محصول از اسید فسفریک مرطوب تولید شده و عمدتا به عنوان کود شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. بخش کمی از کودهای تولیدی در گرید ۰-۵۵-۱۱ و ۰-۵۷-۱۱ به عنوان غذای احشام شیری و گوشتی مورد استفاده قرار گرفته و ترکیباتی از آن نیز برای تولید خاموش کننده ها و کنترل کننده های آتش به کار گرفته می شود.

کالای جایگزین

تمامی کودها در راستای تامین عناصر مغذی خاک استفاده می گردند و هر کود می تواند بر اساس ویژگی ها و ترکیبات خود عناصر مختلفی را به خاک اضافه نماید. کود دی آمونیوم فسفات جهت تامین ازت و فسفر مورد نیاز خاک مورد استفاده قرار می گیرد. این ازت و فسفر قابل تامین از سایر کودهای ازته و یا فسفاته از قبیل منو آمونیوم فسفات و یا سوپر فسفات تریپل یا ساده وحتی اوره … می باشد. نکته ای که موجب مصرف هر کود می شود میزیت های نسبی این کودها نسبت به شرایط خاک و یا فراوانی عناصر مختلف مغذی خاک یا میزان تولید کودهای مختلف در نواحی مختلف می باشد. این کود به عنوان یکی از متراکم ترین کودهای شیمیایی همواره جاذبه مناسبی در حوزه صادرات و واردات داشته است. به طوربکه توانسته همواره جایگاه خود را در تبادلات تجاری کود حفظ کند.

استانداردهای بین المللی

استانداردهای دی آمینو فسفات به شرح جدول زیر می باشد.

شماره استانداردهای جهانی دی آمونیوم فسفات

کاربردها

خانواده آمونیوم فسفات ها دارای کاربردهای متعددی می باشند که به صورت کلی در جدول زیر آورده شده است:

حوزه های مصرف و موارد کاربرد

دی آمونیوم فسفات به دلیل داشتن عیار بالای مواد غذایی و تمایل کم به جذب رطوبت و کلوخه شدن از کودهای بسیار مرغوب به شمار می رود.

بخش عمده ای از بازار مصرف آمونیوم فسفات ها را، مصرف آن به عنوان کود های شیمیایی تشکیل می دهد. همان گونه که اشاره شد فرمول کودی DAP 0-46-18 و فرمول MAP 0-51-11 است که این فرمول نشان دهنده عیار بالای کودی (بیش از ۶۰ درصد) برای هر دو کود می باشد. در حالی که به دلیل عیار بالای کودی، هزینه حمل و نقل فسفات های آمونیوم پایین است، ولی نسبت عناصر غذایی یعنی N/P2O5 در این کود بسیار نامتعادل است و با توجه به نیاز اغلب گیاهان، مصرف این کود به تنهایی قابل توصیه نیست و لازم است با افزایش ازت و پتاسیم نسبت عناصر غذایی آن متعادل گردد. آمونیوم فسفات ها معمولا به صورت دانه ای عرضه می شوند، گرچه مقداری نیز به صورت بلوری و یا مایع نیز تولید می شود. این ترکیبات برای ساختن کودهای جامد چه با روش های معمولی اختلاط وچه به صورت مخلوط های توده ای برای تولید کود های مایع و کودهای فاضلابی به کار می روند این مواد به عنوان کود شروع کننده نیز مستقیما به خاک داده می شوند وقتی که دی آمونیوم فسفات در موقع کشت بذر داده می شود باید دقت شود که نسبت به بذر در جای مناسبی قرار گیرد. مخصوصا وقتی که خاک قلیایی باشد چون تحت این شرایط آمونیاک آزاد شده ممکن است به جوانه صدمه بزند بر اساس تحقیقات صورت گرفته مصرف مستقیم DAP و MAP اثر زیان آوری بر رشد طولی ریشه گیاهان داشته که از دیدگاه علم کشاورزی تاثیر نامطلوبی بر روند رشد گیاه به همراه خواهد داشت. همان گونه که در بند قبل اشاره شد امتیاز آمونیوم فسفات ها نسبت به سایر محصولات رقیب در این نکته است که این کودها مقدار زیادی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهی را می توانند به عنوان مکمل همراه خود داشته و باعث شوند که فرایند کوددهی گیاهان تسهیل شده و هزینه های حمل و نقل و انبارداری به حداقل برسد. آمونیوم فسفات ها مانند سوپر فسفات ها از نظر حمل و نقل و نگهداری خواص خوبی دارند که باعث شده است در بسیاری از کشورها مصرف آن ها رواج خوبی یابد در حال حاضر بیشترین افزایش تولید را بین کودها و خصوصا کودهای فسفاته دارد.

همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین تفاوت های دی آمینو فسفات و مونو آمونیوم فسفات قدرت اسیدی-بازی (PH) آن ها است به نحوی که میزان آن برای دی آمونیوم فسفات به میزان ۸ و برای مونو آمونیوم فسفات در حدود ۳.۵ می باشد پایین بودن PH مونو آمونیوم فسفات نسبت به دی آمونیوم فسفات موجب شده که از ایجاد خاصیت سمی اولیه آمونیک جلوگیری شود و مشکل آسیب رسانی به دانه ها و جوانه ها تا حدودی تعدیل گردد. برای رفع این مشکل در DAP بایستی کنترل های بیشتری بر بروی نرخ استفاده از آن اعمال گردد

در بخش مقالات به معرفی دسته ای از محصولات  شیمیایی پرداخته شده است.شایان ذکر است محصولات نام برده شده شامل مطالعات امکانسنجی می باشد. در گزارشات امکانسجی به وضعیت بازار،فرایندهای تولید و اطلاعات سرمایه‌گذاری مورد نیاز پرداخته شده  که تمامی این اطلاعات قابل ارائه به مشتریان می باشد.

این مقالات توسط شرکت آلما شیمی پاسارگاد برای شما تهیه شده است.