مونو اتیلن گلایکول MEG
محصول مونو اتیلن گلایکول MEG
مونو اتیلن گلایکول به طور عمده به عنوان ضد یخ خودرو و ماده خنک کننده و نیز به عنوان ماده اولیه برای تولید پلی اتیلن ترفتالات (PET) در گریدهای مختلف الیاف، ورق، فیلم و بطری مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این ماده همچنین بعنوان سیال انتقال دهنده حرارت، حلال استرهای سلولزی و اترها بخصوص سلوفان، در صنایع آرایشی، آلکیدرزین‌ها، گلایکول اترها، جوهر چاپ، چسبها، پایدار کننده فوم و یکی از اجزای مایع ضد یخ در پوشش سطح باند پرواز فرودگاه‌ها، امولسیون‌های آسفالت، تولید خازن‌ها، رنگهای لاتکس، تولید رزین‌های پلی‌استری اشباع نشده و دی‌استات گلایکول و نیز ماده اولیه در تولید اتیلن گلایکول دی‌نیترات جهت استفاده در دینامیت‌های منجمد شونده در درجه حرارت‌های پائین استفاده می‌گردد.از گلایکول اتر بعنوان حلال در لاک الکل، لعابها، پوشش های آبدار و رنگهای چوب استفاده می‌گردد. از دیگر کاربردهایش می‌توان حلالهای خشک‌کن پارچه، چرم و صنایع نقاشی، حلالهای حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، حلالهای گریس در مواد شیمیائی ویژه، مواد افزونی سوخت جت و رقیق‌کننده برای روغن ترمز هیدرولیکی را نام برد. گلایکول استرها با وزن مولکولی پائین حلالهای خوبی برای استرها سلولز و جوهرهای رنگی هستند و در فرایندهای استخراج صنعتی و صنایع پوشش های محافظ به کار برده می‌شوند. رزین‌های پلی‌استر پایه MEG برای تولید ورقه‌های تقویت شده با الیاف شیشه وپنبه نسوز استفاده می‌شود . از رزین‌های آلکیدی برای اصلاح لاستیک‌های سنتزی و در چسبها و کاربردهای دیگر استفاده می‌شود . آلکیدهائی که از مونو اتیلن گلایکول و انیدرید فتالیک ساخته می‌شوند با رزین‌های مشابه بر پایه گلیسرول یا پنتا اریتریتول در ساخت پوششهای سطح استفاده می‌شوند.
خواص فیزیکی مونو اتیلن گلایکول
| خاصیت | مقدار |
| نقطه ذوب (°C) | ۱۳- |
| نقطه جوش در kpa 3/101، (°C) | ۶/۱۹۷ |
| نقطه احتراق (°C) | ۱۱۶ |
| دانسیته در °C20، g/ml | ۱۱۳۵/۱ |
| ضریب شکست نور، | ۴۳۱۸/۱ |
| فشار بخار در °C20، kpa | ۰۰۸/۰ |
| گرمای ویژه، J/kg°C | |
| بعنوان مایع، °C8/19 | ۴۰۶/۲ |
مونو اتیلن گلایکول در معرض واکنشهای زیر می‌تواند قرار گیرد. رفتار شیمیائی غیر عادی آن به حضور گروه‌های هیدروکسیل روی اتمهای کربن مجاور نسبت داده می‌شود. واکنش آن با اسیدهای دی کربوکسیلیک و تشکیل پلی استرهای خطی یکی از واکنشهای مونو اتیلن گلایکول است که دارای اهمیت تجاری می‌باشد. مونو اتیلن گلایکول با اسید ترفتالیک استری شده و یا با دی متیل ترفتالات به طور ترانس استری می‌شود تا بیس (هیدروکسی اتیل) ترفتالات (BHET) تشکیل شود.
| بیس (هیدروکسی اتیل) ترفتالات (BHET) | اسید ترفتالیک |
| بیس (هیدروکسی اتیل) ترفتالات (BHET) | DMT |
در دمای بالا و فشار پائین روی کاتالیست تری اکسید آنتیموان پلیمریزه می‌شود تا پلی اتیلن ترفتالات تشکیل شود.
| پلی‌اتیلن ترفتالات |
واکنش اکسید اتیلن و الکلها مخلوطی از گلایکول منو اترها و منو اترهای پلی اتیلن گلایکول کوچکتر را می‌دهد. گروه‌های اتری در میان پیوندهای هیدروژنی حلالیت را افزایش می‌دهد. گروه هیدروکسیل گلایکول اترها می‌تواند اتری، استری یا کلره شود و یا تحت تغییرات دیگر قرار گیرد. دی‌اتر گلایکولها بوسیله روشهای اتریفیکاسیون معمولی تهیه می‌شود. روش پیشرفته آن واکنش یک قلیاء فلزی گلیکلات با یک هالید آلکیل است. مونو اتیلن گلایکول به آسانی با مواد واکنشی معمول از جمله کلریدها، انیدریدها، اسیدها و دیگر استرها از طریق تبادل استری، استری می‌شود. مخلوطی از منو و دی استرها معمولا در این واکنشها تشکیل می‌شوند. منو یا دی استرها می‌توانند ترجیحاً به وسیله کنترل نسبت مولی مواد واکنش دهنده تولید شوند. واکنش مونو اتیلن گلایکول با اسیدهای دو عاملی رزین‌های آلکیدی را تشکیل می‌دهد. الیاف پلی‌استر و فیلم ها محصول پلیمریزاسیون تراکمی مونو اتیلن گلایکول و دی متیل ترفتالات یا ترفتالیک اسید می‌باشند.
مونو اتیلن گلایکول با آلدهیدها و کتونها در حضور کاتالیستهای اسیدی واکنش داده تا ۱ و ۲ – دی اکسولانها با وزن مولکولی پائین حلالهای بسیار خوبی برای اترهای سلولز و رزین‌های سنتزی و طبیعی می‌باشند.گلی‌اکسال (CHCHO)، به طور تجاری به وسیله اکسیداسیون فاز بخار مونو اتیلن گلایکول تهیه می‌شود. گلی‌اکسال یک دی آلدهید بسیار واکنش پذیر در بسیاری از کاربردهای مهم تجاری می‌باشد. واکنش پذیری آن با سلولز، نشاسته و دیگر کربوهیدراتها و هیدروکلوئیدها، مزیت مهمی در ساخت کاغذ می‌باشد.
محصولات جانبی مونو اتیلن گلایکول
فرآورده اصلی واحد اتیلن گلایکول، منو اتیلن گلایکول است. همراه با این محصول، دی و تری اتیلن گلایکول نیز به عنوان محصولات جانبی تولید می‌گردند.
دی اتیلن گلایکول
دی اتیلن گلایکول از بسیاری جهات شبیه به مونو اتیلن گلایکول می‌باشد اما شامل یک گروه اتری است. این ماده یک محصول فرعی (%۱۰-۹) در فرایند تولید مونو اتیلن گلایکول از هیدرولیز اکسید اتیلن می‌باشد. همچنین دی اتیلن گلایکول به طور مستقیم از واکنش مونو اتیلن گلایکول با اکسید اتیلن نیز به دست می‌آید اما این روش به ندرت در سطح تجاری استفاده می‌شود. تهیه و استفاده منو اترهای دی اتیلن گلایکول شبیه به تهیه و استفاده منواترهای اتیلن گلایکول می‌باشد. شبیه مونو اتیلن گلایکول، دی اتیلن گلایکول به آسانی با منو و دی کربوکسیلیک اسیدها استری شده و رزین‌های خاصی تولید می‌کنند. پلی استرهای غیر اشباع مشتق شده از انیدرید مالئیک به عنوان نرم‌کننده کاربرد دارند. استرهای اسید چرب دارای مصارف مشابه می‌باشند. N – آلکیل مرفولین ها از دی اتیلن گلایکول و یک آمین نوع اول تهیه می‌شود.
تری اتیلن گلایکول
خواص فیزیکی و شیمیائی تری اتیلن گلایکول اساساً مشابه دی اتیلن گلایکول می‌باشد. این ماده محصول فرعی در فرایند تولید مونو اتیلن گلایکول از هیدرولیز اکسید اتیلن می‌باشد. مقادیر مهم تجاری ان مستقیما توسط واکنش اتیلن اکسید با گلایکولهای کوچکتر به دست می‌آید.
گریدهای مونو اتیلن گلایکول
گریدهای مونو اتیلن گلایکول( MEG ) بر اساس نوع کاربرد به شرح زیر می باشد:
- گرید پلی استر
- گرید تجاری پلی استر
- گرید صنعتی
- گرید ضد یخ
- COA آسیا
- ISO 9001:2008 ایالات متحده
محصول جایگزین
بدلیل آنکه اتیلن گلایکول ها دارای سه گونه مونو، دی و تری می‌باشند تنها در برخی از کاربردها همچون تولید پلی‌اتیلن گلایکولها و رزین‌های پلی‌استر غیر اشباع می‌توان از این سه گونه بجای یکدیگر استفاده نمود. اما باید این نکته را در نظر داشت که پر مصرف‌ترین گونه اتیلن‌گلایکول‌ها همواره نوع مونو آن خواهد بود که در حدود ۱۰ برابر میزان کل مصرف گلایکولها را شامل می‌شود. از اینرو می‌توان اینگونه مطرح کرد که در حال حاضر جایگزینی برای اتیلن گلایکولها وجود ندارد.
استانداردهای محصول
استانداردهای مونواتیلن گلایکول به شرح زیر می باشد
استاندارد مونو اتیلن گلایکول گرید الیاف
| شماره | موارد تست | استاندارد کیفیت | واحد | روش تست |
| ۱ | خلوص | مینیمم ۹۹.۸ | Wt% | ASTM D1193 |
| ۲ | دی اتیلن گلایکول | ماکزیممم ۰.۰۸ | Wt% | ASTM E2693 |
| ۳ | میزان آب | ماکزیمم ۰.۰۸ | Wt% | ASTM E203 |
| ۴ | نقطه جوش
در فشار ۷۰ میلیمتر جیوه |
مینیمم ۱۹۶
ماکزیمم ۱۹۹ |
oC | ASTM D1078 |
| ۵ | اسیدیته (اسید استیک) | ماکزیمم ۱۰ | Mg/kg | ASTM D1613 |
| ۶ | رنگ (Pt-CO) | ماکزیمم ۱۰ | _ | ASTM D1209 |
| ۷ | SP.GR.@(20/20oC) | ۱.۱۱۵۱-۱.۱۱۵۶ | oC | ASTM D891 |
| ۸ | خاکستر | ماکزیمم ۵۰ | Mg /kg | ASTM D482 |
استاندارد مونو اتیلن گلایکول گرید پالایش شده
| شماره | موارد تست | استاندارد کیفیت | واحد | روش تست |
| ۱ | خلوص | ۹۸-۹۹ | Wt% | ASTM D1193 |
| ۲ | دی اتیلن گلایکول | ۱-۲ | Wt% | ASTM E2693 |
| ۳ | میزان آب | ماکزیمم ۰.۰۸ | Wt% | ASTM E203 |
| ۴ | نقطه جوش
در فشار ۷۰ میلیمتر جیوه |
مینیمم ۱۹۶
ماکزیمم ۱۹۹ |
oC | ASTM D1078 |
| ۵ | اسیدیته (اسید استیک) | ماکزیمم ۱۰ | Mg/kg | ASTM D1613 |
| ۶ | SP.GR.@(20/20oC) | ۱.۱۱۵۱-۱.۱۱۵۶ | – | ASTM D891 |
ملاحظات زیست محیطی، ایمنی
مونو اتیلن گلایکول محصولی شیمیایی است که در ظرفیت بالا تولید می شود. مونو اتیلن گلایگول در طی ۱۰ روز تماس با هوا و یک هفته تماس در خاک و آب تجزیه می شود. این محصول از طریق محصولاتی که حاوی اتیلن گلایکول می باشند وارد محیط زیست می شود مونو اتیلن گلایکول در دوزهای پایین هیچ سمیتی ندارد.
برگه اطلاعات ایمنی اتیلن گلایکول
| نام ماده | اتیلن گلایکول | |
| مشخصات ظاهری | مایع بی رنگ | |
| خطرات | تماس با چشم | در صورت تماس باعث سوزش می شود. |
| تماس با پوست | تماس مکرر با آن سبب سوزش می شود. | |
| تنفس | قرا گرفتن در معرض استنشاق شدید موجب مرگ خواهد شد | |
| بلعیدن | – | |
| وسایل حفاظت فردی | تهویه مطبوع هوا، عینک ایمنی، لباس مقاوم در برابر مواد شیمیایی، ماسک | |
| کمک‌های اولیه | چشم | در صورت تماس، بلافاصله چشم ها را با مقدار زیادی آب بشورید
حداقل ۱۵ دقیقه با آب سرد شسته شود. درصورت سوزش بلافاصله به پزشک مراجعه کنید |
| پوست | فوراً لباسهای آلوده را در آورده و موضع را با آب سرد و صابون شستشو دهید. | |
| تنفس | فرد مصدوم را به هوای آزاد برده و درصورت وجود سوزش، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. | |
| بلعیدن | در صورت بلع به پزشک مراجعه شود | |
| شرایط حمل و نقل و نگهداری | در ظروف در بسته، دور از مواد آتش زا و خنک نگهداری شود | |
کاربردها و موارد مصرف مونو اتیلن گلایکول
اتیلن گلایکول ها بعنوان ماده واسطه برای مصارف نظیر رزین ها، همسان ساز حلال ها،ضدیخ و مواد واسطه شیمیایی می باشد. این کاربردها بسته به نوع ساخت ، محدوده وسیعی از محصولات شامل ضد یخ مایعات، مایعات انتقال حرارت، ضد یخ در اتومبیل و ماده سردکننده ، چسب های پایه آب، رنگ های لاتکس و امولسیون آسفالت، خازن های الکترولیتی، الیاف نساجی ،کاغذ و چرم می باشد.
کاربردهای عمومی مونو اتیلن گلایکول ها
| مشخصات | کاربرد |
| مواد واسطه شیمیایی | رزین های پلی استر (فیبر، کانتینر و فیلم)
رزین های استر به عنوان پلاستی سایزر (چسب ها ، انواع لاک ، الکل و لعاب ها) رزین های نوع آلکید (لاستیک های سنتزی،چسب ها ، پوشش های سطحی) |
| همسان ساز حلال | پایدارکننده ها در مقابل نوع ژل
ضدیخ مایعات مایعات انتقال حرارت (کمپرسورهای گرمایی،تهویه هوا،چیلرها) ضدیخ و ماده سردکننده در اتومبیل ها مواد پایه آبی (چسب ها ، رنگ های لاتکس ، امولسیون آسفالت ) |
| حلال ها | به طور متوسط برای تعلیق نمک رسانا در خازن های الکترولیتی |
| نم زدا | الیاف نساجی،کاغذ،چرم،چسب،چسب مایع |
در بخش مقالات به معرفی دسته ای از محصولات شیمیایی پرداخته شده است.شایان ذکر است محصولات نام برده شده شامل مطالعات امکانسنجی می باشد. در گزارشات امکانسجی به وضعیت بازار،فرایندهای تولید و اطلاعات سرمایه‌گذاری مورد نیاز پرداخته شده که تمامی این اطلاعات قابل ارائه به مشتریان می باشد.
این مقالات توسط شرکت آلما شیمی پاسارگاد برای شما تهیه شده است.
